Kieszonkowy atlas kobiet, Sylwia Chutnik

Jestem w kropce i nie bardzo wiem, co chciałabym o tej książce opowiedzieć. Zacznę więc brutalnie prawdziwym cytatem, który najbardziej przykuł mą uwagę w trakcie lektury:

Baby odbijają słowa od siebie nawzajem i zapominają włączyć słuch.

Takie to jest smutne i takie życiowe, że aż mnie przytłoczyło – jak cały atlas zresztą. Wiele fragmentów śmieszy i obnaża ludzką głupotę, ale tak naprawdę powinien być to śmiech przez łzy, bo to książka smutna, dobijająca i brutalnie szczera. Nic odkrywczego jednak w niej nie znajdziemy – ot, całą prawdę o staruszkach z autobusów, poczekalni i bazarów, przygłupich gimnazjalistkach, skrzywionych psychicznie menelkach i zaniedbanych dzieciach. Ich portrety ktoś uznałby za odpowiednio przerysowane i znakomicie wykreowane, ale prawda jest taka, że autorka po prostu przedstawiła rzeczywistość taką, jaką ona jest, nie siląc się nawet na żadne objaśnienie reguł rządzących tym szaro-burym światem. Co więcej – również w warstwie językowej nie prezentuje nic unikalnego – w tym zakresie Masłowska wyprzedziła ją o parę lat.

Mimo tego wszystkiego muszę przyznać, że Kieszonkowy atlas kobiet nie zrobił na mnie złego wrażenia. Lektura nie idzie co prawda gładko i przyjemnie, ale z zaciekawieniem przemierza się następne strony, aby poznać dalsze losy każdej z bohaterek. Pomimo całej swej pospolitości i banalności są one w jakiś sposób interesujące i wywołują najróżniejsze emocje w czytelniku – od obrzydzenia, przez niechęć i zrozumienie, po współczucie. Dobrze, kiedy bohater/sytuacja/kreacja świata oddziałuje na odbiorcę – jest to jakiś sukces autora, jeśli obok jego tekstu czytelnik nie chce i nie może przejść obojętnie. Inna sprawa, to czy wywołane emocje są pozytywne, czy negatywne. W tym przypadku obojętnie nie przechodzę, ale i trochę neutralna się staję, bo nie potrafię jednoznacznie określić, czy dla tego typu dzieł jestem na 'tak’, czy raczej na 'nie’. Niewątpliwie w Sylwii Chutnik drzemie spory potencjał, ale chciałabym w jej prozie odkryć coś nowego, fascynującego, zamiast ziewać i walczyć z uporczywym głosikiem w głowie, stękającym 'ale to już byyyyło’, 'przecież to nic nowego’, 'niech no ona przestanie ględzić w kółko to samo’.

Sylwia Chutnik jest znakomitą obserwatorką, potrafi wykreować wyraziste postaci i zdarzenia, a jej debiutancką książkę czyta się z zainteresowaniem i całym szeregiem emocji w sercu. Należy mieć nadzieję, że ta – bądź co bądź – młoda autorka pokaże jeszcze na co ją stać, bo niewątpliwie ma wiele do powiedzenia. Zwrócenie uwagi na problemy kobiet i dopuszczenie ich do głosu, obalenie pewnych schematów i stereotypów było w Kieszonkowym atlasie kobiet zabiegiem znakomitym i jakże potrzebnym. Jeszcze żeby tylko autorka znalazła swą własną drogę, a nie siliła się na pseudouliczną mowę i ultraironię przetrawioną już przez Masłowską – byłoby idealnie. Z zaciekawieniem sięgnę po inne jej dzieła, w nadziei, że rozwinęła się i wykorzystała swój potencjał.

Moja ocena: 5/10