1Q84 (tom 1), Haruki Murakami

Ból i niepokój. Znowu! Kolejny raz Murakami wywołał we mnie ten niezwykły stan, kiedy żołądek zawiązuje się w supeł, umysł pracuje na zwiększonych obrotach, a w sercu kołata nieznośny niepokój. Zaczynam się zastanawiać czy wpływ japońskiego pisarza na mój umysł i ciało nie robi się niebezpieczny – wpadam w otępienie, brakuje mi tchu i zaczynam zastanawiać się kim jestem, gdzie się znajduję i po co istnieję. O ile w ogóle istnieję…

Nie chciałabym streszczać fabuły najnowszej powieści Murakamiego – bowiem jako miłośniczka jego twórczości mam świadomość, że przed lekturą najlepiej jest o danej książce wiedzieć jak najmniej. Przyczyna tego stanu rzeczy jest raczej prosta – dobrze jest dać się zaskoczyć podczas czytania. Niespieszne odkrywanie i smakowanie Murakamiego gwarantuje wrażenia najwyższej klasy.

Ogólny zarys historii jest następujący: dwoje samotnych ludzi mających wspólną przeszłość (i – prawdopodobnie – również przyszłość) powoli zmierza ku sobie. Oczywiście czynią to nieświadomie i nie chodzi tu bynajmniej o żadne miłosne ścierania, zacierania i poszukiwania połówek. Tak się po prostu dzieje, że oboje powoli zatracają się w rzeczywistości i balansują na granicy dwu równoległych światów. Jej walka w tzw. „słusznej sprawie” i jego wymuszone przez innych czyny powodują, że powoli obierają podobny cel. Czy ich drogi ponownie się zejdą? Na to pytanie odpowiedzi musicie poszukać sami…

Zresztą – póki co – to nie zetknięcie się obojga czyni Murakami najważniejszym w powieści 1Q84. Tylko czy tak naprawdę w przypadku tak nieschematycznej literatury można w ogóle określić tematykę utworu, zarysować szkic jej fabuły, scharakteryzować bohaterów i wyłuskać najważniejszy punkt? Wątpliwe. Japoński mistrz prozy nie jest pisarzem, którego można włożyć w jakiekolwiek ramy – czerpie on bowiem ze źródeł i literatury popularnej, i literatury zwanej „wysoką”. Historie, które tworzy pełne są aluzji i odniesień, metafizyka miesza się z rzeczywistością, horror z erotykiem, kryminał z romansem. Wokół piętrzą się zło i brutalność, seks i lubieżność, bezwzględność i rozwiązłość. Murakami stworzył niezwykle silne postaci kobiece i szalenie miękkie postaci męskie. W tej powieści dominuje walka o prawa kobiet, kobieca inteligencja i siła. Mężczyźni są tylko pionkami, tylko poddanymi, tylko słabszymi elementami ogniwa…

1Q84 dostarcza ogromnej wiedzy o historii świata oraz – przede wszystkim – historii samej Japonii lat ’70 i ’80 ubiegłego stulecia. Czytelnik wzbogaca się też o wiedzę w zakresie muzyki, literatury i psychologii. Odwołania tego typu są już domeną Murakamiego, więc nie powinno nikogo dziwić, że w trakcie lektury można usłyszeć znakomitą melodię, poczuć zapach zupy sojowej i odczuć zimno, kiedy na balkonie zawieje wiatr. A potem… Potem zgubić się w labiryncie własnego umysłu, poddać się niepokojowi i walczyć z drżeniem rąk, kołataniem serca i bólem gdzieś w okolicy żołądka. Tak to już jest z twórczością Japończyka – oddziaływanie na czytelnika jest tak silne, że powoli zaczyna on zanurzać się w świecie powieści. Bezpowrotnie.

Językowo powieść – jak zwykle – stoi na najwyższym poziomie. Haruki Murakami jest mistrzem pióra, czego udowadniać już wcale nie musi, a i tak to czyni. Czyta się go znakomicie, z wypiekami na twarzy i przyspieszonym oddechem. Tajemniczy świat 1Q84 wciąga, pochłania i… uzależnia. Po zapoznaniu się z ostatnią stroną powieści czytelnik zostaje potraktowany niezwykle brutalnie – na rozwinięcie pasjonującej akcji musi czekać do pojawienia się kolejnego tomu. A w naszym kraju nie nastąpi to prędko.

Dlatego wcale nie jestem pewna, czy dobrym pomysłem jest sięganie po 1Q84 właśnie teraz – ten stan oczekiwania na ciąg dalszy dobija mnie już teraz, choć trwa dopiero godzinę. Nie chcę nawet myśleć co będzie się działo przez najbliższy rok… 🙂

Moja ocena: 9/10

PS. Choćbym chciała – w swym krótkim wywodzie nie zawrę tego wszystkiego, co powinnam powiedzieć o tej powieści. Umysł mój wciąż intensywnie przetwarza to, czym uraczył mnie Murakami. Jego dzieł nigdy nie „odczytam” w całej okazałości. Nie przy pierwszej lekturze. Niebawem znowu sięgnę po 1Q84, a wtedy w głowie zrodzi się szereg kolejnych wniosków. Powrócimy jeszcze do tematu. Tak będzie.

Za książkę dziękuję wydawnictwu Muza.